مقدمه:

جملات شرطی جزو پرکاربرد ترین جملات در زبان انگلیسی هستند. اگر از امتحانات سطوح مبتدی چشم پوشی کنیم، جملات شرطی را می‌توان در امتحانات تمام سطوح دیگر دید. همچنین یادگیری این جملات برای بسیاری از زبان‌آموزان تا حدی سخت و چالش‌انگیز است. در این مقاله قصد داریم انواع جملات شرطی را توضیح داده، و کاربرد هر یک را مورد بررسی قرار دهیم.

جملات شرطی چگونه جملاتی هستند؟

همانگونه که از اسمشان پیداست، جملات شرطی بیان کننده‌ی نوعی شرط هستند. این جملات دو قسمت دارند. یک قسمت با if بکار می‌رود که آن را if clause می‌نامیم. قسمت دیگر که کامل کننده‌ی این قسمت است main clause نامیده می‌شود. در هر قسمت به عملی اشاره می‌شود که به اجرا درآمدن یک عمل مشروط به انجام گرفتن عمل دیگر است. فرض کنید پدر شما به شما می‌گوید، “اگر دانشگاه قبول بشی برات ماشین می‌خرم”. در اینجا ماشین دار شدن شما منوط به قبولیتان در دانشگاه است. جمله‌ی فوق یک جمله‌ی شرطی است. در زبان انگلیسی پنج نوع جمله‌ی شرطی وجود دارد که آن‌ها را یک به یک مورد بررسی قرار می‌دهیم.

شرطی نوع اول

جمله‌ی شرطی نوع اول جمله‌ایی قسمت if clause آن با زمان حال ساده تشکیل می‌شود و قسمت main clause آن با آینده‌ی ساده. این بدان معنی است که اگر عملی در حال انجام شود، نتیجه‌ی آن در اینده حاصل خواهد شد. حال این زمان آینده ممکن است چند دقیقه بعد یا چند ماه یا حتی سال دیگر باشد. به مثال زیر توجه کنید.

If you study hard, you will pass the exam

If you smoke, you will probably get cancer

(if+ simple present) + (future tense)

همانطور که ملاحظه می‌کنید، قبولی در امتحان منوط به مطالعه‌ی سخت است. به یاد داشته باشید که می‌توان جای if clause و main clause را تغییر داد. در این حالت در وسط جمله به کاما نیازی نیست.

You will pass the exam if you study hard

نکته:

دسته‌ی دیگری از جملات شرطی نوع اول وجود دارند که هر دو قسمت آن‌ها را با حال ساده بکار می‌بریم. این جملات معمولاً برای بیان قوانین علمی بکار می‌روند. این جملات را گاهاً شرطی صفر یا zero conditional می‌نامند. به مثال زیر توجه کنید.

If you heat water, it boils

If babies are hungry, they cry

شرطی نوع دوم:

در شرطی نوع دوم با فرضیات سروکار داریم. یعنی می‌گوییم اگر فلان اتفاق برای من بیفتد، من فلان عکس‌العمل را خواهم داد. در شرطی نوع دوم قسمت if clause با گذشته‌ی ساده بکار می‌رود و قسمت main clause با would  به همراه حال ساده بکار می‌رود. ذکر این نکته لازم است که وجود افعال گذشته در این جملات نباید باعث شود که فکر کنید شرطی نوع دوم به گذشته اشاره دارد. این جملات همیشه فرضیاتی را در مورد حال یا آینده بیان می‌کنند.  به چند مثال زیر توجه کنید.

If I had any money, I would lend you some

اگه پول داشته باشم یه خورده قرض میدم.

If I won a lottery, I would buy a car

اگه لاتاری برنده بشم، یه ماشین می‌خرم.

(if +simple past)+ (would+ simple present)

همانطور که گفتیم، شرطی نوع دوم برای بیان فرضیات بکار می‌رود. به یاد سپاری این نکته برای تشخیص تفاوت بین شرطی نوع دوم و سوم لازم است.

شرطی نوع سوم

شرطی نوع سوم برای بیان شرط در گذشته بکار می‌رود. در اینجا انجام عملی در گذشته مشروط به انجام عملی دیگری در گذشته است. یعنی می‌گوییم اگر فلان اتفاق می‌افتاد، من فلان کار را انجام میدادم. این بدان معنی است که از ‌آنجایی که عمل اول اتفاق نیفتاده، عمل دوم نیز انجام نشده. در شرطی نوع سوم، قسمت if clause با زمان ماضی بعید  یا همان گذشته‌ی کامل و قسمت main clause با would have+pp بکار می‌روند.

If I had seen them, I would have spoken them

اگه دیده بودمشون، باهاشون صحبت می‌کردم

If I had studied hard, I would have passed the exam

از مثال فوق اینگونه برداشت می‌شود که که متکلم نه افراد مد نظر را دیده و نه با آن‌ها صحبت کرده است. مثال دوم نیز نشان می‌دهد که شخص متکلم نه به اندازه مطالعه کرده و نه امتحانش را قبول شده. به یاد داشته باشید که در جملات شرطی نوع سوم می‌توانید if را حذف کنید. در چنین حالتی جای فاعل و had عوض می‌شود. یعنی جمله شکل سوالی می‌گیرد اما سوالی نیست. پس جملات فوق را می‌توان به شکل زیرهم بکار برد.

(If + past perfect) + ( would have pp)

Had I seen them, I would have spoken to them

Had I studied hard, I would have passed the exam

شرطی نوع چهارم

شرطی نوع چهارم از ادغام شرطی‌های نوع دوم و سوم به دست می‌آید. در اینجا می‌خواهیم بگویم که اگر عملی در گذشته انجام می‌شد، نتیجه‌ای در زمان حال حاصل می‌شد. در این جملات قسمت if clause با گذشته‌ی ساده و یا ماضی بعید تشکیل می‌شود و در قسمت main clause از گذشته‌ی ساده، گذشته‌ی استمراری، و یا آینده‌ی کامل در گذشته استفاده می‌کنیم. جملات زیر نمونه ‌هایی از شرطی نوع چهارم هستند.

If I had gone to the beach, I would be swimming now

اگه رفته بودم کنار دریا، الان داشتم شنا می‌کردم

If he wasn’t travelling, he would have finished the book by now

اگه اون تو مسافرت نبود تا الان کتابو تموم کرده بود

شرطی نوع پنجم

نوع دیگری از جملات شرطی وجود دارد که آن‌ها را شرطی نوع پنجم می‌نامیم. این جملات نسبت به جملات پیشین کاربرد کمتری دارند و عموماً در متون بسیار رسمی و نسبتاً قدیمی دیده می‌شوند. شرطی نوع پنجم به بیان عملی در آینده اشاره دارد که احتمال به وقوع پیوستن آن بسیار کم است. در این حالت به جای if ازshould  استفاده می‌کنیم و در قسمت main clause ساختار جمله امری بکار می‌بریم.

(should +simple present) + ( imperative sentence)

Should he call, please inform me

اگه زنگ زد لطفاً بهم اطلاع بده

Should you go to China one day, visit the great wall

اگه یه روزی رفتی چین، حتماً دیوار چین رو ببین

سخن پایانی

جملات شرطی از مهم‌ترین و کاربردی ‌ترین اجزاء زبان انگلیسی به شمار می‌روند. یادگیری جملات شرطی به شما کمک می‌کند جملات پیچیده ‌تر و زیباتری بکار ببرید. شباهت نسبی موجود در جملات شرطی ممکن است در ابتدا شما را سر در گم کند. اگر بخواهید تمام این جملات را یکباره یاد بگیرید، کارتان نسبتاً سخت خواهد بود.  برای یادگیری بهتر این جملات پیش‌نهاد می‌کنیم پس از یادگیری هر نوع مثال‌هایی از آن نوع را درکتاب‌های درسی یا اینترنت پیدا کرده و آن‌ها را بنویسید. همچنین تست‌ زنی می‌تواند در یادگیری این جملات بسیار موثر باشد. پس از مطالعه و یادگیری کامل این جملات سعی کنید تست‌های زیر را پاسخ دهید.